Blog: Op afstand leren

Het is SAAAÍÍÍ! Ik wil niet meer…! Komen dit soort krachttermen steeds vaker voor? Of is uw kind juist helemaal opgebloeid ten tijde van het afstandsleren? Inmiddels zijn we voorlopig alweer bezig met de laatste week volledig thuisonderwijs. Volgende week starten de scholen weer op met halve klassen die halve dagen of halve weken naar school gaan. We maken de balans op. 

De afgelopen periode zijn kinderen door de huidige maatregelen rondom de coronacrisis  uit hun dagelijkse structuur en routine gehaald en moesten ze zelf aan de slag met hun schoolwerk. Dit kan voor hoogbegaafde kinderen om meerdere redenen lastig zijn geweest. Een veel genoemde reden is dat het werk dat ze thuis moesten maken niet passend was of ánders dan ze gewend waren op school. Van diverse kinderen in het primair onderwijs hebben we gehoord dat het verrijkingswerk niet was opgenomen in de planning voor thuisonderwijs en dat soms meer herhaling en oefenstof gemaakt moest worden. Eindeloos herhalen is voor een hoogbegaafd kind vaak erg demotiverend. Daarbij komt dat zonder de sociale en controlerende omgeving van de groep en de leerkracht het zelfstandig uitvoeren van deze vaak net iets anders ingerichte taken tot frustraties leidde. Ook hebben kinderen vooral in het begin te weinig werk meegekregen of was het werk dusdanig makkelijk waardoor ze dit met weinig inzet konden maken. Wanneer hier niet adequaat op ingesprongen werd ontstond hierover discussie. Het werk werd als saai bevonden, wat soms ook echt wel klopte. Herhaling van de stof is soms echter wel nodig om te automatiseren, maar voor ouders is het moeilijk in te schatten of het gemopper over herhaling terecht is of niet. 

“Dat ik veel sneller mijn werk kan afmaken, omdat ik niet steeds op nieuwe uitleg hoef te wachten en op mijn eigen tempo kan werken. Helaas ben ik dan zo snel klaar dat ik bijna helemaal niks te doen heb op een dag.” (jongen, 12 jaar)

Daarentegen zijn er ook veel kinderen helemaal opgebloeid tijdens deze periode en bracht het kansen met zich mee. Er is voor veel hoogbegaafde kinderen ook juist ruimte gekomen om in het eigen tempo door de stof te gaan, doordat ze de hoeveelheid instructie zelf konden bepalen en er minder afleidingen thuis zijn dan in de klas. Er was meer ruimte om in de eigen interesses te duiken, waardoor de motivatie toenam. Ruimte voor rust in het hoofd en daarmee een meer ontspannen gevoel. Vooral wanneer het thuisonderwijs gepaard ging met opdrachten waarin het kind zijn of haar eigen creativiteit kon aanwenden werd de motivatie verhoogd.

“Ik vind het thuiswerken wel fijner omdat ik nu tenminste elke dag mijn werk af heb, terwijl ik op school vaak teveel wordt afgeleid. Dat vind ik vervelend” (jongen, 10 jaar).

Uiteraard was het voor ouders een uitdaging op zoek te gaan naar aanvullende materialen, activiteiten en opdrachten wanneer het schoolwerk niet aan de behoeften voldeed. Uitstapjes naar het museum of de dierentuin waren nu ook niet mogelijk, dus ging men vaak zelf op zoek naar extra uitdaging. Dit kon variëren van online educatieve escape rooms, typcursus, tweede of derde taal cursus, of gewoon lekker samen koken. Gelukkig werden steeds meer materialen beschikbaar gesteld en kreeg men veel tips en tricks van ‘lotgenoten’.

Vanaf 11 mei gaan de scholen weer gedeeltelijk open en wordt er weer een zeker mate van flexibiliteit van kind en ouder verwacht. Mijn advies is om te proberen zoveel mogelijk structuur te houden in de dag zodat het leven zoveel mogelijk ‘normaal’ blijft. Het helpt om vaste tijden aan te houden voor schoolwerk en deze weer enigszins aan te passen naar de komende veranderingen in de schooldagen. Vertrouw op jullie eigen aanpassingsvermogen.

(Geschreven door Nathalie van Kordelaar en Kiki Zanolie; gepost op 06-05-2020)

Blog: De angst voor het onbekende - corona - en het hoogbegaafde kind

Ieder kind is uniek en reageert anders op stressvolle situaties. De huidige coronacrisis is er een die we nog niet eerder hebben meegemaakt. Voor ons allen zijn het onzekere tijden, niet alleen voor de volwassenen in de maatschappij, maar juist ook voor kinderen. Hoe gaan hoogbegaafde kinderen om met de ‘intelligente lockdown’ en de angst voor het onbekende? We vroegen het een aantal hoogbegaafde kinderen en hun ouders.

Inmiddels krijgen de kinderen alweer zo’n vijf weken thuisonderwijs, blijven we massaal thuis en houden we anderhalf meter afstand van elkaar. De uitdaging om werk en thuisscholing te moeten combineren, het constant op elkaars lip moeten zitten, gepaard met onzekerheid over de gehele situatie kan leiden tot het ervaren van spanningen bij ouders. Veel hoogbegaafde kinderen kunnen subtiele signalen goed waarnemen en razendsnel verwerken (Grabner, Neubauer, & Stern, 2006;  Sousa, 2009). Zo lezen ze veel af aan de prikkelbaarheid bij gezinsleden, meer belangstelling voor het nieuws, onderwerpen die ouders willen bespreken maar niet in het bijzijn van de kinderen en geven daar hun eigen interpretatie aan.

De huidige coronacrisis kenmerkt zich door het grote onbekende. Niemand weet hoe lang de situatie zal duren of wat de gevolgen zullen zijn. Het onbekende is juist waar hoogbegaafde kinderen meer moeite mee hebben. Ze rapporteren meer angst voor het onbekende dan niet-hoogbegaafde kinderen (Harrison & Van Haneghan, 2011). Tevens kunnen hoogbegaafde kinderen mogelijk overmatig gaan piekeren doordat ze graag dingen willen begrijpen maar vanuit hun kind-positie zelden het gehele overzicht krijgen of kunnen bevatten. Het vermogen om meer opties en mogelijke scenario’s te kunnen bedenken, intens meevoelen (Estell et al., 2009) en ieder detail willen weten en opzoeken draagt hieraan bij.

Het vermogen om concepten op abstract en metacognitief niveau te overzien is niet een kéuze die het hoogbegaafde kind maakt. Dit is iets dat altijd al plaatsvindt, en dat feitelijk hun talent is. Maar nu ineens kan dit talent hun achilleshiel worden. Kinderen kunnen spanning ervaren omdat zij blijven piekeren over het coronavirus, zich intens inleven en weinig handelingsperspectief hebben waardoor ze zich machteloos kunnen voelen. 

"Ik vind het zo zielig voor alle mensen die helemaal alleen thuis moeten zitten en de mensen op de IC’s die weinig bezoek kunnen krijgen van de mensen waar ze van houden, terwijl ze zich zo ziek voelen en vechten voor hun leven " (meisje, 12 jaar).

"Ik zou zó graag willen helpen bij de voedselbanken, maar dat mag niet van mijn ouders"(meisje, 10 jaar).

De onrust en onzekerheid die ze hierdoor kunnen ervaren is moeilijk weg te nemen omdat ze niet hun sterke kant van rationaliseren kunnen inzetten als strategie. We weten nu eenmaal nog niet veel over het verloop van deze crisis en wat voor effecten dit gaat hebben. 

Omgaan met deze onzekerheden leidt tot verschillend gedrag. Het ene kind kan zich afzonderen en terugtrekken op zijn kamer en het andere kind kan overmatig (dezelfde) vragen blijven stellen. Het oneindig stellen van vragen kan voortkomen uit nieuwsgierigheid, maar ook uit de behoefte om controle te willen krijgen op de onzekere situatie. Daarnaast kunnen sommige kinderen ontkennen dat ze zich zorgen maken terwijl andere kinderen juist lijken te verdrinken in veel intense gevoelens. Hoe verschillend het gedrag ook is, het kan uiting zijn van eenzelfde onderliggende  gevoel van onzekerheid in de huidige coronacrisis. In alle gevallen is hetzelfde nodig; rust, duidelijkheid, liefde en begrip. 

Hoe kun je jouw kind helpen?

Hoe kun je omgaan met vragen omtrent corona vanuit je kind? Bedenk dat wat je kind wíl weten anders kan zijn dan wat het aankan om te horen. Bij gevoelige en intelligente kinderen kan het hart het hoofd soms gewoon niet volgen en het is verstandig te voorkomen een kind teveel informatie te geven waar het vervolgens niets mee kan. Handiger kan het zijn om je kind echt even te horen (welke emotie overheerst, open vragen te stellen als: ‘Waar maak je je het meest zorgen over?’ ‘Wat zou jou helpen denk je?’) en dan zo eerlijk mogelijk antwoord te geven zonder het ingewikkelder en abstracter te maken dan nodig. Informatie angstvallig achterhouden is ook onverstandig. Het kind kan dan eigen ideeën gaan vormen bij zijn vragen en die zijn vaak spannender en angstwekkender dan de werkelijkheid.

In plaats van het gevoel van spanning en onzekerheid weg te nemen is het wenselijker het kind hiermee te leren omgaan. Probeer te begrijpen hoe je kind denkt over de hele situatie rondom corona en probeer dit niet direct te sussen of vanuit je eigen denkkader te reguleren. Benoem dat het een kracht is van een kind om na te denken over de situatie rondom corona en de mogelijke gevolgen ervan, maar dat het wenselijk is om vooral te focussen op de positieve elementen die hieruit voortvloeien en eventueel oplossingen te bedenken die haalbaar zijn vanuit hun eigen situatie. Regelmatig een kaart sturen naar het verpleeghuis is haalbaar, maar oplossingen bedenken voor het indammen van het virus ligt bij virologen. Aansluiten bij de denkwijze en thema’s die het kind bezig houden is mogelijk effectiever. Probeer te kijken naar wat je kind nodig heeft om meer rust in zijn hoofd te vinden in deze lastige tijd en kijk wat jíj kunt doen om de opvoeder te zijn die het kind nodig heeft op dit moment. Hoe kun jij als opvoeder je eigen gedrag zo reguleren dat het helpend is voor je kind(eren)? Wees je ervan bewust dat je kind feilloos aanvoelt wanneer jij stress ervaart.

(Geschreven door Nathalie van Kordelaar en Kiki Zanolie; gepost op 16-04-2020)